Namiętne uczucie prowadzące do tragedii, wszechogarniająca siła natury, a w bonusie – symboliczna scena kąpieli… W twórczości Tomasza Wasilewskiego po staremu, a każdy jego film wydaje się przedłużeniem poprzedniego. Miłość, jakkolwiek to naiwne, zawsze gra w jego obrazach pierwsze skrzypce. W "Płynących wieżowcach" reżyser zmierzył się z piętnowaną społecznie homoseksualną miłością Kuby i Michała, a w "Zjednoczonych stanach miłości" opowiedział kolejno historie Agaty walczącej z zakazaną namiętnością; Izy kochającej żonatego mężczyznę oraz Renaty, która skrycie podkochuje się w samotnej sąsiadce. Dlatego nikogo nie powinno dziwić, że w "Głupcach" Wasilewski ponownie stawia na piedestale miłość – tę zakazaną, (nie)szczęśliwą i odbiegającą od kulturowych norm.
Film Tomasza Wasilewskiego nie jest oczywiście konwencjonalnym love story. Losy Marleny i jej o 20 lat młodszego partnera to przede wszystkim melodramatyczna historia o komunikacyjnej niemocy. A także o dezintegracji rodziny, którą reżyser obnaża jako umowny, społeczny konstrukt. Wolnym tempem i za pomocą perfekcyjnie dopracowanych kadrów wprowadza nas w oniryczną rzeczywistość na pograniczu jawy i koszmaru. Przesiąknięty solą morską mikroświat bohaterów jest misternie utkany z różnych emocji: głównie z pragnienia wolności oraz lęku przed ostracyzmem. W domu na wydmie panuje spokój, przynajmniej do czasu, gdy w życiu Marleny i Tomasza nie pojawi się dawno niewidziany syn kobiety, teraz przykuty do łóżka, 40-letni Mikołaj. Nie znamy przyczyny jego choroby, nie wiemy również, co wydarzyło się między matką a synem, zanim stracili kontakt na długie lata. Wiemy jednak, że pustkowie, które miało dać Marlenie i Tomaszowi upragniony azyl, zamienia się w ponure więzienie.
Ascetyczna nadmorska przestrzeń, która wcześniej dawała kobiecie ukojenie, nagle okazuje się klaustrofobiczna i osaczająca. Natura wdziera się bohaterom do mieszkania, szum fal i krzyki ptactwa doprowadzają lokatorów do szaleństwa, a piwnica tonie w piasku. Podobnie jak w "Zjednoczonych stanach miłości" Wasilewski puszcza wodze fantazji w kreowaniu surrealistycznej atmosfery. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w scenografii. Bujna wyobraźnia reżysera rodzi obrazy porastających paprociami wnętrz, które, mówiąc szczerze, są bardziej absorbujące niż sami bohaterowie filmu. Kwieciste tapety, rośliny sięgające łodygami prosektorium, niebieskozielonkawe kafelki na szpitalnych korytarzach fascynują i budzą niepokój. Wasilewskiemu udało się stworzyć odrealniony świat, w którym naturalne ludzkie instynkty mieszają się ze społecznymi imperatywami. Niestety siły przyrody oraz elementy scenografii mówią tu znacznie więcej niż sami bohaterowie i nierzadko przyćmiewają opowieść.
Zdarza się, że reżyser, mimo usilnych starań w utrzymaniu tajemniczej atmosfery i piętrzeniu wzniosłych metafor, wali w "Głupcach" głową w mur. Historię "wzbogaca" o zbyt dosłowną symbolikę, a bohaterów, którzy są mistrzami w niemówieniu sobie rzeczy wprost, ukazuje jako bezradnych i przepełnionych niemocą. Marlenie daleko do perfekcyjnej matki, a jej relacje z dziećmi, łagodnie mówiąc, są skomplikowane i niezdrowe. Dlatego reżyser w zbyt oczywistym, symbolicznym geście postanawia uczynić z bohaterki położną, która od lat wita na świecie dziesiątki nowych istnień. Z kolei jedną z najlepszych scen w filmie, w której morskie ptactwo wdziera się do pokoju chorego, a rybitwa siada Mikołajowi na nieruchomej głowie, Wasilewski odziera z wszelkiej metafizyki, wykładając kawę na ławę w dialogu.
Gdy demony przeszłości pukają do drzwi, Marlena nie potrafi porozumieć się ani z partnerem, który zmęczony i zazdrosny o Mikołaja wyprowadza się z domu, ani nawet z własnym synem, który w wyniku postępującej choroby traci mowę. Z jego pokoju dobiegają jedynie boleściwe jęki rozpaczy i jednostajne wycie, które w emocjonalnym wachlarzu Wasilewskiego miało zastąpić wszystkie niewypowiedziane żale i pretensje. Długie kilkuminutowe sekwencje wrzasków mężczyzny nie zbliżają jednak ani bohaterów, ani nas do katharsis. Jedynie dekoncentrują i zagłuszają myśli – zarówno widzów, jak i samej Marleny, która w szale wybiega z domu w stronę niespokojnego morza. Uwięziona w kinowej sali zazdrościłam kobiecie tej ucieczki.
Filmowa wizja Wasilewskiego może wydać się po prostu pretensjonalna i sztuczna; niektórzy będą zastanawiać się nad kręgosłupem moralnym reżysera, innych wzruszy emocjonalny paraliż bohaterów. Każdego zachwyci na pewno rola genialnej Doroty Kolak, która wraz z Łukaszem Simlatem dźwiga cały dramaturgiczny ciężar "Głupców". Kolak ze stoickim spokojem oraz iskrą w oku mistrzowsko przedstawia odwagę Marleny w trwaniu w zakazanej miłości. Aktorski duet, który po raz kolejny współpracuje z Wasilewskim, udowadnia, że tylko doświadczenie i talent mogą ożywić i nadać znaczenie papierowym postaciom. Sam reżyser mówił, że głupcami w tej opowieści są naiwni protagoniści, którzy zbyt dużą nadzieję pokładają w przekonaniu, że szczere uczucie może zwyciężyć wszystko. Patrząc jednak z szerszej perspektywy na cały filmowy dorobek Wasilewskiego, być może głupcami są po prostu wszyscy jego bohaterowie, ślepo wierzący w magiczną i uzdrawiającą siłę miłości.
Film Tomasza Wasilewskiego nie jest oczywiście konwencjonalnym love story. Losy Marleny i jej o 20 lat młodszego partnera to przede wszystkim melodramatyczna historia o komunikacyjnej niemocy. A także o dezintegracji rodziny, którą reżyser obnaża jako umowny, społeczny konstrukt. Wolnym tempem i za pomocą perfekcyjnie dopracowanych kadrów wprowadza nas w oniryczną rzeczywistość na pograniczu jawy i koszmaru. Przesiąknięty solą morską mikroświat bohaterów jest misternie utkany z różnych emocji: głównie z pragnienia wolności oraz lęku przed ostracyzmem. W domu na wydmie panuje spokój, przynajmniej do czasu, gdy w życiu Marleny i Tomasza nie pojawi się dawno niewidziany syn kobiety, teraz przykuty do łóżka, 40-letni Mikołaj. Nie znamy przyczyny jego choroby, nie wiemy również, co wydarzyło się między matką a synem, zanim stracili kontakt na długie lata. Wiemy jednak, że pustkowie, które miało dać Marlenie i Tomaszowi upragniony azyl, zamienia się w ponure więzienie.
Ascetyczna nadmorska przestrzeń, która wcześniej dawała kobiecie ukojenie, nagle okazuje się klaustrofobiczna i osaczająca. Natura wdziera się bohaterom do mieszkania, szum fal i krzyki ptactwa doprowadzają lokatorów do szaleństwa, a piwnica tonie w piasku. Podobnie jak w "Zjednoczonych stanach miłości" Wasilewski puszcza wodze fantazji w kreowaniu surrealistycznej atmosfery. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w scenografii. Bujna wyobraźnia reżysera rodzi obrazy porastających paprociami wnętrz, które, mówiąc szczerze, są bardziej absorbujące niż sami bohaterowie filmu. Kwieciste tapety, rośliny sięgające łodygami prosektorium, niebieskozielonkawe kafelki na szpitalnych korytarzach fascynują i budzą niepokój. Wasilewskiemu udało się stworzyć odrealniony świat, w którym naturalne ludzkie instynkty mieszają się ze społecznymi imperatywami. Niestety siły przyrody oraz elementy scenografii mówią tu znacznie więcej niż sami bohaterowie i nierzadko przyćmiewają opowieść.
Zdarza się, że reżyser, mimo usilnych starań w utrzymaniu tajemniczej atmosfery i piętrzeniu wzniosłych metafor, wali w "Głupcach" głową w mur. Historię "wzbogaca" o zbyt dosłowną symbolikę, a bohaterów, którzy są mistrzami w niemówieniu sobie rzeczy wprost, ukazuje jako bezradnych i przepełnionych niemocą. Marlenie daleko do perfekcyjnej matki, a jej relacje z dziećmi, łagodnie mówiąc, są skomplikowane i niezdrowe. Dlatego reżyser w zbyt oczywistym, symbolicznym geście postanawia uczynić z bohaterki położną, która od lat wita na świecie dziesiątki nowych istnień. Z kolei jedną z najlepszych scen w filmie, w której morskie ptactwo wdziera się do pokoju chorego, a rybitwa siada Mikołajowi na nieruchomej głowie, Wasilewski odziera z wszelkiej metafizyki, wykładając kawę na ławę w dialogu.
Gdy demony przeszłości pukają do drzwi, Marlena nie potrafi porozumieć się ani z partnerem, który zmęczony i zazdrosny o Mikołaja wyprowadza się z domu, ani nawet z własnym synem, który w wyniku postępującej choroby traci mowę. Z jego pokoju dobiegają jedynie boleściwe jęki rozpaczy i jednostajne wycie, które w emocjonalnym wachlarzu Wasilewskiego miało zastąpić wszystkie niewypowiedziane żale i pretensje. Długie kilkuminutowe sekwencje wrzasków mężczyzny nie zbliżają jednak ani bohaterów, ani nas do katharsis. Jedynie dekoncentrują i zagłuszają myśli – zarówno widzów, jak i samej Marleny, która w szale wybiega z domu w stronę niespokojnego morza. Uwięziona w kinowej sali zazdrościłam kobiecie tej ucieczki.
Filmowa wizja Wasilewskiego może wydać się po prostu pretensjonalna i sztuczna; niektórzy będą zastanawiać się nad kręgosłupem moralnym reżysera, innych wzruszy emocjonalny paraliż bohaterów. Każdego zachwyci na pewno rola genialnej Doroty Kolak, która wraz z Łukaszem Simlatem dźwiga cały dramaturgiczny ciężar "Głupców". Kolak ze stoickim spokojem oraz iskrą w oku mistrzowsko przedstawia odwagę Marleny w trwaniu w zakazanej miłości. Aktorski duet, który po raz kolejny współpracuje z Wasilewskim, udowadnia, że tylko doświadczenie i talent mogą ożywić i nadać znaczenie papierowym postaciom. Sam reżyser mówił, że głupcami w tej opowieści są naiwni protagoniści, którzy zbyt dużą nadzieję pokładają w przekonaniu, że szczere uczucie może zwyciężyć wszystko. Patrząc jednak z szerszej perspektywy na cały filmowy dorobek Wasilewskiego, być może głupcami są po prostu wszyscy jego bohaterowie, ślepo wierzący w magiczną i uzdrawiającą siłę miłości.
Moja ocena:
6
Czy uznajesz tę recenzję za pomocną?
Pobierz aplikację Filmwebu!
Odkryj świat filmu w zasięgu Twojej ręki! Oglądaj, oceniaj i dziel się swoimi ulubionymi produkcjami z przyjaciółmi.
